Tren Yolcusu Sayısını Yüzde 35 Artırmak İçin Küçük Bir Hile

Sydney eScholarship Repository'de David M. Levinson ve  Bahman Lahoorpoor imzasıyla yayımlanan yazıyı, Tuğçe TUĞRAN'ın çevirisiyle sunuyoruz.

Tren Yolcusu Sayısını Yüzde 35 Artırmak İçin Küçük Bir Hile
Yazarlar: David M. Levinson, Bahman Lahoorpoor

Tren yolculuğu yapabilmek için önce bir tren istasyonuna varmak gerekir. İngilizce’de ‘last mile’ veya ‘first mile problem’ olarak adlandırılan bu durumu Türkçe’ye ‘son’ veya ‘ilk kilometre sorunu’ olarak çevirebiliriz. Yolculuğun bu ilk veya son etabını gerçekleştirmek icin birçok araç kullanabiliriz. Tren istasyonundan eve, veya evden tren istasyonuna gidip gelebilmek için arabadan elektrikli scooter’a farklı alternatifler mevcut. Çoğumuz yine de A noktasından B noktasına giderken çok daha eski bir teknolojiye, yani ayaklarına güvenir ve bu mesafeyi yürüyerek kateder. Üzerinde daha az durulan bir konu ise tren platformuna (yani trenin yanaştığı perona) nasıl varacağımızdır.

Tren istasyonları harita üzerinde tek bir nokta değildir. Bir mekandır tren istasyonu, geniş bir alanı kaplar. Ortalama hızda yürüyen bir kişinin sekiz vagonlu büyük bir trenin bir ucundan diğerine yürümesi için aşağı yukarı iki dakika gerekir.

Platformlara genellikle tek bir noktadan giriş olduğu için, trenin duracağı yere ulaşmak, giriş kapısının bulunduğu yönden değil de diğer taraftan gelen yolcular için daha zordur. Bazen kapıya ulaşmak için tren istasyonunun çevresinde bir tur atmak zorunda kalırız. Yaptığımız araştırmaya göre bu mesafeleri yürümek günlük yolculuk süresine 6 dakika eklemektedir. Günlük seyahat surenize 12 dakika eklemek zorunda kalacak kadar şanssızsanız, tren yerine araba kullanmayı tercih edebilirsiniz.

Yukarıdaki şemada mümkün olan en kötü kombinasyon görülüyor. Yolcu istasyonun batı tarafında yaşıyor, platform ise istasyonun doğu kısmında. Varış noktasında ise platform istasyonun batı kısmında bulunuyor ve işyeri istasyonun doğu kısmında. Bu durum her iki yöne seyahate 6 dakika, toplamda da günlük seyahat süresine 12 dakika eklenmesi demek.

Aşağıdaki tabloda ise platformun yeri ve giriş noktalarına göre yolcunun yürümesi gereken ekstra süreyi görüyoruz. Bu şekilde tek taraflı girişi olan tren istasyonunda yürüyüş süresi her bir yönde 3.25 dakika olarak hesaplanıyor.

Yukarıda: Tren istasyonlarında platformlara girişlerin düzenlenme şekline göre evden işe ve işten eve gidiş geliş için seyahat süresi.

Yukarıdaki bilgiler farazi de olsa, Sdyney (Avustralya) örneğinden esinlenerek hazırlandı. Şehirdeki 178 tren istasyonundan 44’une sadece tek taraflı girişten ulaşılabiliyor.

Pekiyi, ikinci bir giriş noktasının etkisi ne olur?

Yukarıda sözü geçen istasyonları ve platforma erişim düzenlerini inceledik. Kaç kişinin 5, 10 ve 15 dakika mesafede yaşadığını, mevcut platform girişinin yerini ve yine 5,10 ve 15 dakika yürüme mesafesinde kaç iş yerinin bulunduğuna baktık. Opal kart (Sydney’de kullanılan toplu taşıma kartı) verilerine bakarak istasyona girip çıkan yolcu sayısı ile o istasyonun ulaşılabilirliğini karşılaştıran bir model tasarladık.

Tren istasyonlarına ulaşım kolaylığı, Sydney.

İkinci aşamada gerçekte tek girişi olan 44 tren istasyonunda ikinci bir giriş olduğunu varsayarak erişilebilirliği tekrar hesapladık. Bu şekilde erişilebilirlik arttı, çünkü platforma bir yerine iki yerden giriş olduğu için bu daha fazla insanın platforma aynı anda ulaşabilmesi demek. Sonrasında geliştirdiğimiz modeli kullanarak yolcu sayısındaki artışa baktık. Nüfus ve diğer değerler (iş sayısı vs) sabit kaldı.

44 istasyon ortalamasında, sabahın en kalabalık saatlerinde kullanım oranı 5% arttı. Tek tek istasyonlara baktığımızda ise bazılarında artış diğerlerine göre çok daha fazla oldu. Bu da tren istasyonlarına yapılacak yatırımlarda bazılarına öncelik verilmesinin önemini gösteriyor.

Erskineville istasyonu artışın en fazla olduğu yerdi. İstasyonu kullanan kişiler için bu 35% lik artış sürpriz olmayacaktır. İstasyonun batı yakasında yaşayan insanlar hergün platforma ulaşmak için ekstra mesafe yürümek durumundalar ve platforma girişin iyileştirilmesi durumunda daha fazla insan tren yolculuğunu tercih edecektir.

Bankstown, Newtown, Villawood, Redfern, Burwood, Sydneham, Caringbah, Meadowbank and Penshurst kullanımın en fazla arttığı diğer 10 istasyon oldu. Redfern istasyonda düzeltme çalışmaları başlamış durumda.

Bu sonuçlar sadece mevcut istasyonlara ve konutlara ait bilgilere dayalı. Fakat istasyonlara eklenecek ikinci girişler, ulaşım odaklı yeni inşaat projeleri için de aynı avantajları yaratacaktır. Bunun sebebi tren istasyonunun daha az erişilebilir olan kısmındaki kullanımın artacak olması. Aşağıdaki şemada Erskineville örneği bunu gösteriyor.

Dikkat edilmesi gereken diğer konuların arasında merdivenleri kullanamayan yolcuların platforma erişimi de var. İstasyonların çoğunluğu eski ve asansörü yok. Ayrıca istasyon çevresinde arabalar için park yerleri, ikinci girişin inşaat maliyeti, yakın çevrede bulunan diğer istasyonlar ve yapılacak değişiklerin fizibilitesi de kararda rol oynuyor.

Çeviri: Tuğçe TUĞRAN

Aşağıdaki linkten çalışmanın diğer sonuçlarına ve metodolojiye ulaşabilirsiniz (ingilizce). Catchment if you can: The effect of station entrance and exit locations on accessibility.